zingen                       Gezang 138:1-4

stil gebed

votum en groet 

aanvangstekst        ‘Gods genade is openbaar geworden tot redding van alle mensen.’ (Titus 2:11)

zingen           Gezang 139:1-3

lezing van het gebod des Heren           uit Efeze 5

Cantorij Cantabile zingt   Ook voor u (van Tom Parker)

gebed

kindermoment

Dit boek vond ik ooit in een boekhandel: De geschiedenis van de wereld in 200 bladzijden‘ Dat moet ik hebben, dacht ik. Dat is handig: een boek waar de hele geschiedenis van de wereld in staat, dus het allerbelangrijkste wat er op deze wereld gebeurd is, in maar 200 bladzijden.
Ja, wat is eigenlijk het belangrijkste in de geschiedenis van de wereld? Wat is het belangrijkste dat er gebeurd is?
Dat de Here Jezus gekomen is, geboren is en wat Hij allemaal gedaan heeft. Zou dat in dit boek staan? Hier, hoofdstuk 11 ’twee nieuwe godsdiensten: christendom en islam. Nou ja, maar anderhalve bladzijde over het christelijk geloof, over de Here Jezus, en tweeënhalve bladzijde over de islam! En maar liefst 7 bladzijden over het Romeinse rijk. Is het Romeinse rijk belangrijker dan de Here Jezus? Nou, zij dachten van wel. Maar wat is er nu nog over van de Romeinen? Ruïnes, oude gebouwen en mooie verhalen, meer niet. Maar de Here Jezus is er nog en zoveel mensen die in Hem geloven. Vandaag vieren we hoe het allemaal begon, met zijn geboorte in Bethlehem. Vandaag zingen we over Hem, want dat is Hij waard, toch?! We zingen samen met jullie: het mooie lied Vrolijk kerstfeest, iedereen, met al die geweldige namen van Jezus. Job zal het begeleiden op de piano. We zingen het in wisselzang. De kinderen even staan. Dat zingt een stuk fijner. Daarna weer even zitten. Want dan heb ik nog een verrassing.

zingen           Kinderlied Hemelhoog 156 Vrolijk kerstfeest, iedereen  (kinderen en gemeente zingen in wisselzang)

kijken naar filmpje met foto’s van KerstWandelTheater  (in het kader van de privacy wordt dat hier niet getoond)

schriftlezing                        Lukas 2:1-7 (uit: Herziene Statenvertaling)

zingen                       Opwekking 527 

schriftlezing            Lukas 2:8-20

zingen                       Gezang 134

tekstlezing   Het zijn de woorden die in drie verzen van Lucas 2 terugkeren, in vers 1, 6 en 15: ‘en het geschiedde…’

verkondiging            Thema: Hier wordt geschiedenis gemaakt

Gemeente van Jezus Christus,

(boek ‘de geschiedenis van de wereld in 200 bladzijden doorbladeren) Ja, als je zo’n boek doorbladert, dan denk je toch regelmatig: ‘hier is echt geschiedenis gemaakt.’ Bijvoorbeeld Copernicus die in de 15-e eeuw ontdekte dat de aarde een planeet is en evenals de andere planeten om de zon draait. Een revolutionaire ontdekking toen, begin van de moderne wetenschap zou je kunnen zeggen. Ja, toen is echt geschiedenis gemaakt. Dat geldt natuurlijk ook voor de ontdekking van Amerika door Columbus, de nieuwe wereld. En dan bladeren we even door tot bijna het eind van het boek: de val van de muur, de val van het communisme in Oost-Europa. Einde van een tijdperk. Ook toen werd geschiedenis gemaakt.

‘Hier wordt geschiedenis gemaakt!’. Dat moet keizer Augustus toch ook hebben gedacht. Tijdens zijn bewind werden er niet voor niets ook grote geschiedschrijvers aan het hof benoemd, die het allemaal moesten vastleggen in hun annalen. Ja, Augustus is degene die rust en vrede bracht in dat immense Romeinse rijk: de zgn. ‘pax romana’. Daarvoor gaven ze Octavianus (zo heette hij van zichzelf) een eretitel: Augustus – ‘de verhevene’ betekent dat. Ze noemden hem zelfs ‘sotèr’ (redder) en ‘kurios’ (Heer). Ja, hij werd als een god vereerd.
En om die macht eens goed vast te leggen, heeft Augustus een bevel doen uitgaan, een decreet afgekondigd dat zijn hele rijk moest worden ingeschreven. Wij denken vaak dat het hier om een volkstelling gaat. Augustus zou willen weten hoeveel onderdanen hij had, wie en wat precies. Zou staat het ook in menig kinderbijbel. Maar wat dan wel vreemd is waarom al die mensen op reis moeten. Je kunt mensen toch gewoon in hun woonplaats laten inschrijven?! Waarom die hele volksverhuizing? Nee, het betreft hier veel meer een zogenaamde census, een inventarisatie van het grondbezit met het oog op de keizerlijke belasting. Jozef heeft blijkbaar nog grondbezit in Bethlehem, daar waar zijn familie oorspronkelijk vandaan komt. Dat moet getaxeerd worden. Het gaat dus om het geld, ook toen al was de economie heel belangrijk!! En die Romeinen hadden dat blijkbaar goed voor elkaar.
Ja, het is natuurlijk allemaal zeer indrukwekkend als je er over leest, zelfs als je Romeinse overblijfselen bezoekt, de huizen, de amfitheaters, hun wegennet, hun militaire capaciteit, enz. enz. Niet voor niets heeft dit boek zeven bladzijden nodig om het te beschrijven, dat wereldrijk, met aan het hoofd dus de ‘Verhevene’, de keizer, die maar hoeft te zeggen ‘kom’ en ze komen, ‘ga’ en ze gaan. Ja, April weet wat hij wil, maar Augustus zeker ook…
Tegelijk is er ook een andere kant. In feite leefde in dat immense Romeinse rijk maar een kleine bovenlaag in luxe. 5 % was vrije burger en 95 % slaaf! En als het moest, regeerden de Romeinen met harde hand en konden ze nietsontziend zijn, uiterst wreed.

Ja, de geschiedenis heeft vaak ook een andere kant. Neem die ‘nieuwe wereld’, Amerika. We hebben er veel aan te danken. De bevrijding van het nazisme, de wederopbouw van West-Europa. Maar tegelijk is het een land waar zoveel ongelijkheid is, een land dat zo z’n stempel op deze wereld drukt. En niet altijd positief, zacht gezegd. Neem de amerikanisering van onze cultuur, de commercialisering en de oppervlakkigheid.
En de val van zo’n totalitair systeem als het communisme in Oost-Europa. Prachtig. Maar wat hebben ze er voor teruggekregen? Een doorgeschoten kapitalisme vaak, nieuwe armoede, nieuw nationalisme met zoveel uitsluiting van anderen, en nieuwe leiders die ook niet erg democratisch zijn, opnieuw zacht gezegd.
Hier werd geschiedenis gemaakt. Zeker. Maar wat heeft die geschiedenis ons gebracht? Hebben we nog iets van die geschiedenis geleerd? Ach, als je daar naar kijkt, zou je cynisch worden en dan vraag je je af: wat heb ik te verwachten van hen die nu geschiedenis schrijven: in Washington, in Moskou, in Peking, in Brussel, in Den Haag?

Lucas schetst ook een beeld van de geschiedenis, de geschiedenis van zijn dagen. Hij zet in bij keizer Augustus, en zijn bevel. ‘Het geschiedde in die dagen dat…’ Het is echt wereldgeschiedenis, de wereldeconomie van toen: het hele rijk moest worden ingeschreven, al het grondbezit getaxeerd. Maar vervolgens zoomt Lucas in op twee mensen, ergens in een uithoek van dat Romeinse rijk, in Israël, voor Augustus een land van niks, en dan nog eens in een dorp van niks: Bethlehem, en daar nog eens in een plek van niks: het onderste deel van het huis, waar de dieren verbleven, getuige die voerbak. En dan gebruikt Lucas opnieuw die woorden: ‘het geschiedde’.  ‘Het geschiedde, toen ze daar waren. dat de dagen vervuld werden.’ Welke dagen? Die uit vers 1. Ja, daarbij denken wij vaak dat het de dagen van keizer Augustus zijn. Maar het gaat daar al om die dagen die in vers 6 vervuld worden. De dagen dat dat meisje Maria zwanger was. Die dagen die ingezet waren door de engel Gabriël, toen Hij aankondigde dat er iets geweldigs stond te gebeuren. M.a.w.: die keizer Augustus is dus slechts een instrument bij die dagen, bij de vervulling ervan. Die verheven keizer, hoog op zijn troon, met zijn bevel, zorgt ervoor dat Jozef en Maria in Bethlehem komen, waardoor Gods plan uitgevoerd werd. De profeet Micha had namelijk al eeuwen terug geprofeteerd dat Bethlehem de plaats zou zijn, waar de Messias geboren zou worden. En dat gebeurt nu. Hier wordt geschiedenis gemaakt!
Augustus denkt dat hij de geschiedenis schrijft en beheerst, maar hij is slechts een schaakstuk op het bord van God. Om in dat beeld te blijven – ik las dat ergens en het sprak me aan – God schuift op het schaakbord van de wereld zijn Zoon als een witte pion naar voren. Ja, een pion. Het gaat om een kindje, in een kribbe, een voerbak. Maar het blijkt een meesterzet te zijn, een grootmeesterzet. Want als de engel tegen de herders vertelt wat er in Bethlehem gebeurd is, wie er geboren is, dan blijkt hoe groot dit kindje in feite is: de Heiland, dat wil zeggen: Hij die heel maakt, die het heil zal brengen. De Christus. De beloofde Messias dus, de Redder. De Here. Kurios staat er in het Grieks. Gods Zoon, tastbaar, toegankelijk, in ons midden. Dat zijn de gevolgen van die grootmeesterzet van God, die witte pion die Hij in Jezus naar voren schuift.
Ja, hier wordt geschiedenis gemaakt. Niet door die vergoddelijkte mens in Rome, die zichzelf sotèr en kurios, Redder en Heer, liet noemen, die regeerde over de ruggen van anderen heen. Nee, geschiedenis wordt gemaakt door God die mens wordt, die juist kiest voor hen die er helemaal uitliggen, voor de zwakken, voor mensen die weten dat ze het uit zichzelf helemaal niet redden. Ja, bij Hem gaat de wereld op z’n kop. Nederigen en kleinen worden verhoogd, groten en hoogmoedigen worden vernederd. Zo maakt Hij geschiedenis. Dwars door onze geschiedenis heen. Heilsgeschiedenis noemden ze dat vroeger. Een prachtige term. In Jezus gaat het God om een heilsgeschiedenis. Om dat wat aan stukken ligt weer heel te maken. Om gebroken levens te helen. Dat van u, dat van jou en dat van mij. Heel en nieuw, vergeven en vergeten. Voor altijd. Het gaat immers om eeuwig heil. Dankzij die witte pion die God in Jezus naar voren schoof en blijft schuiven. Wit begint en wint…

Lucas heeft het in zijn tweede hoofdstuk, het kerstevangelie, nóg één keer over ‘het geschiedde’. Er geschiedde nog wat. Daarover gaat het in vers 15. Over de herders die naar Bethlehem gaan, met eigen ogen zien wat ze van de engel gehoord hebben: de Heiland, de geboren Messias, de Heer van hun leven. En vervolgens gaan ze het vertellen, aan ieder die het horen wil. Opnieuw wordt er geschiedenis gemaakt. Nu door die herders, dat eenvoudige, ruwe volk. Ze staan symbool voor ons mensen. Het mooie is dat dat ook in veel handschriften van de Bijbel te lezen is. Helaas hebben veel vertalingen, zoals de NBV en ook de Herziene Statenvertaling, die handschriften niet gebruikt. Maar eigenlijk staat er: ‘en het geschiedde, toen de engelen van hen weggegaan waren naar de hemel, dat de herders, de mensen, tot elkaar spraken: laten wij dan naar Bethlehem gaan.’ Waarom is dat zo mooi? Nou, dat brengt het nóg dichterbij. De mensen, dat zijn ook wij. U, jij  en ik, ook wij mogen naar Bethlehem. De Bijbelverhalen, ook Lucas 2, gaan niet alleen maar over vroeger. Nee wij mogen er gelijktijdig mee  worden. Ook wij mogen die stal binnengaan, knielen bij die kribbe, met de ogen van het geloof Hem zien, stil worden, Hem aanbidden, en geloven dat Hij onze Heer, onze Heiland, onze Redder is. En vervolgens mogen wij ook op weg, dat geweldige nieuws doorgeven.
En let op het grote verschil tussen die mensen uit vers 3 die op reis gaan, vanwege dat bevel van keizer Augustus en de mensen die er hier op uit gaan. In het eerste geval is het gedwongen, vanwege het bevel van een alleenheerser. In het tweede geval is het spontaan, komt het van binnenuit, uit het hart dat vol blijdschap en vrede is, en waar het hart vol van is…
Voor de derde keer wordt hier geschiedenis gemaakt. Nu door doodgewone mensen. En er is geschiedenis geschreven door de volgelingen van Jezus.

‘Inderdaad’, denkt misschien iemand nu, ‘Houd er over op! Mensen gingen die boodschap verder brengen. Met het zwaard op de keel, werden hele volkstammen gedoopt. En datzelfde zwaard werd later getrokken om het heilige land te heroveren en op weg daar naartoe werden ook de Joden over de kling gejaagd, want hadden zij Jezus niet gekruisigd? De kruistochten, met een spoor van dood en verderf. Ja, die kerk, daar hebben we het toch over? Die kerk die scheurde, niet één keer, maar telkens weer, tot er alleen nog maar snippers lagen, vooral wij protestanten zijn daar goed in: versplintering. Is dat reclame voor die ene Heer? En dan die kerkmensen! Wat een betweters kunnen dat zijn. Of juist zo onopvallend, dat je er van schrikt als je hoort dat ze christen zijn. Nooit iets van gemerkt. Hebben zich blijkbaar heel goed aangepast aan hun omgeving, als een kameleon, in plaats van als zout en licht.’

Ik weet het. Genoeg zwarte bladzijden in die geschiedenis die wij christenen hebben geschreven en nog schrijven. Want laten we het maar dichtbij houden. Bij onszelf. De geschiedenis die wij schrijven, is niet altijd fraai, staat regelmatig haaks op die witte pion die Jezus is. Ja, daarom hebben we Hem ook zo hard nodig. Hij die onze zwartste bladzijden wit kan en wil maken. Witter dan sneeuw. Als we ons niet laten vullen door Hem, door Zijn genade, door Zijn liefde, door Zijn vrede en blijdschap, telkens weer, dan wordt het met die geschiedenis van ons niets. Maar het kan wel wat worden. Kijk naar die herders die op weg gaan en het goede nieuws vertellen. Dat kan vandaag ook. Net zo goed! Dus vertel maar, straks bij de koffie of het diner, wat je met Hem meegemaakt hebt deze kerst. Vertel maar straks op de nieuwjaarsreceptie waar u het van verwacht in 2019. Vertel maar, als de gelegenheid zich voordoet, wat Hij voor jou betekent. En neem diegene die echt geïnteresseerd is geraakt, eens mee naar de kerk, naar de Kerkproeverij komende tijd. Of zoek alsnog diegene op tijdens deze dagen van wie je weet dat hij of zij eenzaam is, of een andere manier niet goed in z’n vel zit. Of schrijf dat kaartje of dat briefje alsnog, pleeg dat telefoontje, dat je al zo lang uitgesteld hebt.
Ja, zo kun je geschiedenis maken. Nee, je zult er het nieuws niet mee halen, het Radio 1 Journaal, de krant of Nu.nl. Maar het is wel helemaal in de lijn van die geschiedenis die God gemaakt heeft in Jezus. En dat is de ware geschiedenis. Daar waar het echt om gaat.

Uiteindelijk kun je dat zelfs nog zien aan onze jaartelling. Kijk, Augustus mocht er dan geen flauw benul van hebben en zo’n boek mag er dan maar anderhalve bladzijde aan besteden. Velen mogen het dan afdoen als iets van lang geleden, meer een sprookje. Uiteindelijk is de geboorte van Jezus toch mooi als beginpunt van onze jaartelling genomen, tot op de dag van vandaag. Heel de geschiedenis draait letterlijk om Hem! Ook die van Augustus. Van hem wordt toch gezegd dat hij regeerde van 43 vóór tot 14 ná Christus. Veelzeggend.
Ik hoop dat u dat ook alles zegt. Beter gezegd: Dat Hij u en jou alles zegt. Dat Hij in alles het beginpunt van je leven is. En het einde. Dat alles om Hem draait. Hij die dé geschiedenis gemaakt heeft en blijft maken. En daarom worden we niet cynisch over de geschiedenis, over deze wereld, over deze werkelijkheid, maar mogen we verwachting hebben. Want:

Hij alleen heeft ons onthuld
zijn eindeloos geduld,
zijn trouw aan wat verkwijnde;
Hij geeft de wereld zin,
Hij alleen staat middenin,
tussen begin en einde.

Amen

zingen           Zingende Gezegend 114:1,2,4,5

Cantorij zingt   Wijs mij de weg naar Bethlehem (van Sela) 

dankgebed en voorbede

inzameling van de gaven           

zingen           Gezang 124:1,4,5

zegen

zingen  (als gezongen amen)  Ere zij God